Çocuk öksürüğü aileleri en çok rahatsız eden hastalık belirtilerinden biridir. Öksürük çocuğu yorar, aileyi üzer ve uykuları böler. Ancak çocukta öksürüğe sebep olan birçok hastalık çok ciddi değil, sadece can sıkıcıdır. Öksürük sadece ciğerleri bakteriler, virüsler ve birtakım yabancı cisimlerin zararlı etkilerinden koruyan bir savunma mekanizmasıdır.
Öksürüğün sebebi nedir?
Normal koşullarda burundan başlayarak akciğerlere kadar uzanan solunum yolunun üst tabakası toz, bakteri, virüs ve diğer yabancı cisimleri yakalayan ince bir mukus tabakası ile kaplıdır. Çocuklarda yaklaşık olarak günde 0,5 litre mukus yapılır. Silia adı verilen çok küçük tüy gibi yapılar bu mukusu korumaya çalışır ve solunum yollarına giren yabancı içeriği küçük süpürgeler gibi hareket ederek dışarıya atar. Çocukta solunum yolu enfeksiyonu başladığında siliaların bu doğal temizleme hareketleri ortadan kalkar. Solunum yolları da kendisini etkileyecek yabancı cisimlerden korunmak için daha da kalın bir mukus tabakası oluşturmaya başlar. İşte öksürük siliaların hareketlerinin bozulduğu bu ortamda solunum yollarının temizliğini sağlamak için ortaya çıkar. Siliaların hareketlerini yeniden düzenleyebilmek için enfeksiyon geçtikten haftalar sonrasına kadar sürebilir.
Öksürüğün sebebini bulmak bazı durumlarda zor olabilmektedir. Çocuklar çoğunlukla hastalık belirtilerini anlatamazlar, bazen muayene ile de bir şey bulunamaz ve bu durumlarda akciğer fonksiyon testleri gibi bir takım laboratuvar testleri yapmak gerekebilir.
Aileden alınacak küçük bilgiler ısrarlı öksürüklerin sebebinin bulunmasında yardımcı olacaktır. Örneğin sürekli sigara dumanına maruz kalma, evdeki toz ve akarlar gibi alerjen maddeler, evcil hayvanlar bu türlü ısrarcı öksürüklerin sebebi olabilir.
Beraberinde sarı,yeşil burun akıntısı, baş ve boğaz ağrısı, nefesin kötü kokması da varsa genellikle sinüzit düşünülür.Solunum yollarına çekirdek, fındık vs. yabancı cisim kaçması sonucu da öksürük ortaya çıkabilir.Astım, soğuk algınlığı, sigara dumanı da muhtemel öksürük sebeplerindendir.
Öksürük sesi bazen tanıda yardımcı olur.
Kısa, kuru ve hırıltılı öksürük astım, bronşit veya zatürrede ortaya çıkar.Balgamlı öksürükler ise genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları ile oluşur.Boğmaca ve krup ta da kendine özgü öksürük sesi vardır.
Soğuk algınlığında veya sinüzitlerde öksürük genellikle yatarken ( mukus sürekli boğaz gerisine akmaktadır) artar.Çocuk sabah kalktığında şiddetli öksürerek ve bazen de kusarak bu mukusu temizlemeye çalışır. Israrcı öksürükler ise bronşit, zatürre veya astımda görülür, pozisyonla ilgisi yoktur, gece veya gündüz oluşabilir, egzersizle artar.Çığlık atmak, bağırmak veya gülmek ile şiddetli bir öksürük atağı oluşabilir.
Bebeklik yaşlarında zatürre ve bronşiolit hastalıkları oldukça ciddi hastalıklardır. 1 yaşın altındaki bebeklerde havayolları henüz çok küçüktür. Bazı virüsler bu küçük hava tüpleri (bronşioller) in zarar görmesine sebep olurlar.Aldıkları hava yetersiz gelmeye başlar, nefes almakta güçlük çekerler ve acil müdahaleye gereksini duyarlar.
Astım uzun süreli öksürüklerde en çok görülen sebeplerden biridir. Genellikle öksürük dışında başka belirti yoktur.Dinlemekle göğüste tipik solunum sesleri duyulur.
Ne yapmalıyız ?
Öncelikle evde kesinlikle sigara içmemelidir. sigara dumanı ciliaların hareketlerini felce uğrettığı gibi mukus salınımını da arttırır.
İkinci önlemimiz ise mukus salgısını inceltmek ve irritasyonu yumuşatmak için çocuğumuza bol su veya benzer sıvılar içirmek olmalıdır.
Üçüncü önlemimizde havayı nemlendirici cihazlar kullanmak olabilir.
Ne zaman endişelenmelisiniz?
| Ne zaman endişelenmeliyim, çocuğumu mutlaka doktora göstermeliyim ? | Ne zaman daha az endişelenmeliyim ? |
| Çocuğunuz 3 aylıktan küçük 38 derece üzeri ateşli ve öksürüğü varsa | Bebeğiniz 3 aylıktan büyükse |
| Çocuğunuzun öksürük nöbetleri ile birlikte aşağıdakilerden biri de varsa: Nefes almakta güçlük,
Nefes alıp verirken hırıldama Dudaklarında veya tırnaklarında morarma Ağlarken veya konuşurken nefes kesilmesi Nefes alıp verirken göğüsünde gözle görülebilen çökmeler Katılmalar, öksürük esnasında 15 sn den fazla süren nefessiz kalmalar. Nefes alma esnasında ses gelmesi |
Çocuğunuzun öksürük nöbetleri arasında solunum güçlüğü yoksa |
| Bebeğiniz öksürük nedeniyle ememiyor veya biberonla beslenemiyorsa.(öncelikle burnunun tıkalı olup olmadığını kontrol edin) | Bebeğiniz öksürük aralarında rahatlıkla emebiliyor veya biberonla beslenebiliyorsa |
| Çocuğunuzda öksürükle birlikte hızlı soluk alıp verme varsa:2 aydan küçük bebeklerde dakikada 60 solunumdan fazla ise
2-12 aylık arası dakikada 50 solunumdan fazla ise 1-5 yaş arası dakikada 40 solunumdan fazla ise |
Öksüren çocuğun soluk alıp verme sayısı yaşına göre normalse |
| Öksüren çocuğunuzda dehidratasyon (vücutta aşırı su kaybı) belirtileri varsa | Öksüren çocuğunuzda dehidratasyon (vücutta aşırı su kaybı) belirtileri yoksa |
| Öksüren çocuğunuzun yüzü korkulu ve endişeli bir hal aldı ise | Öksüren çocuğunuzun öksürük aralarında yüz ifadesi normalse |
| Öksüren çocuğunuz öksürük aralarında da göğüs ağrısı çekiyorsa | Öksürük aralarında ağrısı yoksa |
| Öksürük solunum yoluna yabancı cisim kaçması ile oluştu ise | Solunum yoluna yabancı cisim kaçma hikayesi yoksa |
| Öksüren çocukta verilen ilaçlara rağmen ateş düşmüyorsa | Ateşi yoksa |
| Öksürükle kan tükürüyorsa | Kan yoksa |
| Çocuğunuz çok hasta görünüyor ve siz onun bu durumundan aşırı endişeleniyorsanız. |
