İşyerlerinde Erkek  Üreme Sağlığını tehdit eden tehlikeler nelerdir, korunmak için neler yapılmalıdır?

Şüphesiz bir aile için en önemli dönüm noktalarından biri çocuk sahibi olmaya karar verilmesidir. Bir kere bu karar verildikten sonra artık sağlıklı bir bebek dünyaya getirebilmek, ailenin yeni bireyi için mümkün olabilecek en iyi geleceği sağlayabilmek en önemli konu haline gelir.

Sağlıklı çocukların dünyaya gelmesine katkıda bulunan birçok faktör mevcuttur. Bir anne adayı ne kadar doğru beslenir, sigara alkol gibi zararlılardan ne kadar sakınırsa bebeğinin o derece sağlıklı olabileceği hepimiz tarafından bilinmektedir. Bu sebeple anne adayının sağlığı ve yaşam tarzı ailenin bir numaralı önceliği haline gelir. Ancak, baba adaylarının işyerlerinde karşılaştıkları tehlikelerin doğacak bebeklerinin sağlığı üzerine etkileri pek bilinmemektedir.

Hemen her iş yerinde herkes yaptığı işi ile ilgili değişik mesleki riskler ile karşı karşıyadır.

Bu yazımızda erkeklerde üreme sorunlarına neden olabilecek işyeri tehlikeleri ve bunlardan korunma yolları hakkında genel bilgiler verilmeye çalışılacaktır. Radyasyon, birçok kimyasal madde, ilaç (yasal ve yasadışı), sigara, ve ısı üreme sağlığı açısından karşılaşılabilecek tehlikeler için verilebilecek birkaç örnektir.

İşyerlerinde Üreme Sağlığını tehdit eden tehlikeler nelerdir?

Kurşun ve radyasyon erkek üreme sağlığı üzerinde zararlı etkileri bilinen en önemli işyeri zararlılarıdır. Ancak işyerlerindeki üreme sağlığını tehdit eden tüm zararlıları içerecek bir listemiz henüz mevcut değildir.

Bilim adamları bu zararlıların erkek üreme sistemini nasıl etkilediğini yeni yeni anlamaya başlıyor. 1.000 ‘den fazla kimyasalın hayvanların üremeleri üzerinde olumsuz etkileri olduğu gösterilmiştir, ancak henüz bunların insanlardaki etkileri incelenmemiştir. Buna ek olarak, ticari kullanımda olan 4.000.000 kadar kimyasal karışımın etkisi henüz hiçbir şekilde denenmemiştir.

tehlikeli madde

Yapılan çalışmalarda görülmüştür ki zararlı maddeler bazı çalışanların üreme sistemini etkiledikleri halde, bu etkiler mutlaka her işçide meydana gelmemektedir. Bu da oluşacak etkinin kişinin zararlılara nasıl ve ne kadar maruz kaldıkları ve diğer kişisel faktörlere bağlı olduğunu göstermektedir.

Zararlı maddeler vücuda solunum, cilt teması veya sindirim sistemi (Eğer işçilerin yeme , içme, sigara içme öncesi el yıkama alışkanlıkları yoksa) yolu ile girebilir. Erkek işçiler bu zararlı maddeleri evlerine taşıyıp dolaylı yoldan ailelerinin de etkilenmelerine neden olabilirler. Örneğin, bir işçinin cilt, saç, giysi, ayakkabı, alet kutusu veya aracı ile eve getirdiği kurşun aile üyeleri arasında şiddetli kurşun zehirlenmesine neden olabilir veya eğer eş hamileyse fetusta büyüme ve nörolojik gelişim defektlerine neden olabilir.

Tablo 1.  Erkek üreme sağlığı üzerine olumsuz etkileri çeşitli tarihlerde yaşanmış çeşitli maruziyetlerle kanıtlanmış tehlikeli maddeler:

 

 

Gözlemlenen etkiler

Maruziyet Türü  Sperm sayısında düşme  Anormal Sperm Şekli Sperm Şekil bozuklukları Değişen hormonlar / Cinsel performans
Kurşun X X X X
Dibromochloropropane X
 Karbaril (Sevin) X
Toluenediamine veDinitrotoluene X
 Etilen dibromür X X X
 Plastik Üretimi (stiren ve aseton) X
Etilen glikol monoetil eter X
Kaynak X X
Perchloroethylene X
Mercury Vapor X
Isı X X
 Askeri Radar X
Kepone* X
 Brom Buharı * X X X
 Radyasyon * (Chernobyl) X X X X
Karbon disülfür X
 2,4-diklorofenoksi asetik asit (2,4-D) X X

* İşçiler bir işyeri kazası sonucu yüksek düzeyde maruz kalmışlardır

Erkek Üreme Sistemi


İşyeri tehlikelerinin erkeklerin sağlıklı çocuk sahibi olmalarını nasıl etkilediğini anlayabilmek için erkek üreme sisteminin nasıl çalıştığına bir bakalım:

Testislerin iki önemli işlevi vardır: Erkeksi sesi, sakalları ve cinsel dürtüyü oluşturan testesteron hormonunun üretimi ve sperm üretimi.

Sperm yaklaşık 72 gün süren yapım aşamasından sonra testislerin dış yüzeyindeki epididimde saklanır. Sperm yaklaşık 15-25 gün boyunca epididimde kalır. Oradayken, olgunlaşır ve yüzme yeteneğini geliştirir. Sperm ejakulasyonla dışarı atılmazsa ölür ve vücut tarafından emilir.

Cinsel ilişki olduğunda, olgun sperm hücreleri vas deferens denilen (vazektomi olanlarda kesilen tüp) kanallar aracılığıyla mesanenin arkasındaki seminal kabarcıklara ve prostata giderler. Seminal kabarcıklar ve prostat bezi tarafından oluşturulan semen sıvısıyla karışarak uretra yolu ile penisten atılırlar.

Semen sıvısı vajinaya girer ve spermler serviksten uterus içlerine ve fallop tüplerine doğru yüzmeye başlarlar. Eğer bir yumurta mevcutsa sperm fallop tüplerinde bunu döller. Döllenmiş yumurta tekrar uterusa düşer ve uterus duvarına yapışarak büyümeye başlar. Eğer yumurta mevcut değilse sperm 2 gün kadar rahim içinde yaşayabilir.

İşyerlerindeki Tehlikeler Erkek Üreme Sistemini Nasıl Etkiler? 

Sperm Sayısı 

Bazı işyeri tehlikeleri sperm üretimini durdurabilir ya da yavaşlatabilir. Bu bir yumurtayı döllemek için gereğinden az sperm olacağı anlamına gelir; eğer hiç sperm üretimi olmazsa erkek sterildir. Sperm yapımını engelleyen işyeri tehlikeleri varsa, kısırlık kalıcıdır.

Sperm Şekli
Bazı işyeri tehlikeleri sperm hücrelerinin şekillerinde farklılık oluşturabilir. Şekilleri farklılaşmış spermlerin genellikle yüzmelerinde sorun oluşur ya da yumurtayı dölleme yeteneğinden yoksun olurlar.

Sperm Transferi

Tehlikeli kimyasallar epididim, seminal kabarcıklar, ya da prostatta birikebilirler. Bu kimyasallar, spermi öldürebilir, spermin yüzme şeklini değiştirebilir, ya da sperme yapışarak döllediği yumurta veya doğmamış çocuğu etkileyebilir.

Cinsel Performans

Hormonların miktarlarındaki değişiklikler cinsel performansını etkileyebilir. Bazı kimyasallar alkol gibi cinsel dürtüyü ve ereksiyon yeteneğini etkileyebilirler. Yasal veya yasadışı çeşitli ilaçların cinsel performans üzerindeki etkileri bilinmektedir, ama işyerindeki küçük tehlikelerin bile cinsel performans üzerindeki etkileri bilinmemektedir.

Sperm Kromozomları

İşyerlerindeki tehlikeler spermlerde bulunan kromozomları etkileyebilir. Sperm ve yumurtanın herbiri 23 kromozom vefrerek döllenmeye katkıda bulunur. Bu kromozomlarda saklı olan DNA bizim nasıl görüneceğimizi ve vücudumuzun nasıl bir işlev göreceğini belirler. Radyasyon ya da kimyasal tehlikeler DNA da değişikliklere veya dizinde kırılmalara neden olabilir. Spermin DNA sı hasarlı ise, yumurtanın döllenmesi mümkün olmayabilir, ya da bir yumurtayı döllerse bu fetusun gelişimini etkileyebilir. Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçların, hasara neden olduğu bilinmektedir. Ancak işyeri tehlikelilerinin sperm kromozomları üzerindeki etkileri bilinmemektedir.

Gebelik

Hasarlı bir sperm bir yumurtayı döllerse yumurta sağlıklı bir şekilde gelişemez ve gebelik ya düşükle sonuçlanır veya bebek sağlık sorunları ile doğar. Meni ile taşınan zararlı kimyasallar rahim içinde yumurtayı veya doğduktan sonra bebeğin sağlığını etkileyebilir.

İşyeri Tehlikelerinden Nasıl Korunulabilir?

İşverenlerin işyeri tehlikelerinden işçileri korumak sorumluluğu vardır. Ancak üreme sağlığını tehdit eden tehlikeler hakkında çok az şey bilinmektedir. Bu sebeple olası tehlikelerden korunabilmek ve kendi güvenliklerini sağlamak için işçilerin de aşağıdaki adımları izlemesi yararlı olacaktır:

  • Kimyasalları kullanımda değilken kapalı kaplarda saklayın.
    • Çalışırken herhangi bir içecek veya sigara içmeden önce ellerinizi yıkayın.
    • Kimyasallar ile cilt temasından kaçının.
    • İşverenlerin işyerinde kullanılan tüm tehlikeli maddeler için yönergeler hazırlaması gereklidir. Kimyasallar cilde temas ederse, yıkama için yönergeleri izleyin .
    • İşyerinde kullanılan üreme sağlığı üzerine potansiyel zararlı olabilecek tehlikeli maddeleri tanıyın.
    • Zararlı maddelerin eve taşınmasını önlemek için:
    ◦ kirlenmiş giysileri dışarıda değiştirin ve eve gitmeden önce sabun ve su ile yıkayın,
    ◦ işyeri ve sokak, kirlenmesini önlemek için giysilerinizi ayrı bir alanda değiştirin.
    ◦ işyerinde kullandığınız giysileri diğer çamaşırlardan ayrı yıkayın veya eğer mümkünse işyerinde yıkayın.
    ◦ eve kirlenmiş giysi ya da işyerinde kirlenmiş diğer nesnelerle gelmeyin.
    • Işveren tarafından sunulan tüm güvenlik ve sağlık eğitimi programlarına katılın.
    • Doğru iş uygulamaları, mühendislik kontrolleri, ve tehlikeli maddelere maruz kalma yı azaltmak için kullanılabilecek kişisel koruyucu ekipman ( eldiven, maske, ve kişisel koruyucu giysiler) hakkında bilgi edinin.
    • Işyerinde tehlikeleri, üreme risklerini önlemek için işveren tarafından uygulanan güvenlik ve sağlık iş uygulamaları ve prosedürleri izleyin.

Kaynak: http://www.cdc.gov/niosh/docs/96-132/

CEVAP VER

Yorumunuzu girin
İsminizi girin

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.